Kenyataan satu muka surat Lembaga Pengampunan berhubung hukuman penjara Najib Razak telah mencetuskan perbezaan pendapat di kalangan orang ramai.

Ramai kecewa dengan keputusan mengurangkan hukuman penjara 12 tahun kepada enam tahun serta pengurangan denda daripada RM 210 juta kepada RM50 juta, manakala di satu pihak lagi, termasuk Najib, berasa kesal kerana dia tidak mendapat pengampunan penuh.

Namun selain rasa kecewa, keputusan Lembaga Pengampunan itu juga telah meninggalkan banyak persoalan yang berlarutan.

Menerusi PANDUANKINI kali ini, Malaysiakini cuba mengupas beberapa persoalan tersebut.

Adakah keputusan Lembaga Pengampunan benar-benar keputusan Agong?

Lembaga Pengampunan - dalam kes di Wilayah Persekutuan - terdiri daripada enam ahli iaitu Yang di-Pertuan Agong, menteri wilayah persekutuan, peguam negara, dan tiga ahli lain.

Kedudukan utama kabinet - termasuk Perdana Menteri Anwar Ibrahim - mempunyai kuasa untuk memberi pengampunan, dan oleh itu keputusan Lembaga Pengampunan, adalah budi bicara Yang di-Pertuan Agong.

Dalam kes ini Sultan Pahang Sultan Abdullah Sultan Ahmad Shah yang mempengerusikan mesyuarat Lembaga Pengampunan pada 29 Jan - sehari sebelum tempoh baginda sebagai Yang di-Pertuan Agong berakhir.

Hujah ini berdasarkan Perkara 42(1) Perlembagaan Persekutuan, yang menyatakan bahawa Yang di-Pertuan Agong mempunyai kuasa untuk memberi ampun, tunda hukum dan lega hukum berhubung dengan semua kesalahan yang dilakukan di Wilayah Persekutuan.

Bagaimanapun, bertentangan dengan kedudukan utama kabinet, Menteri Wilayah Persekutuan Dr Zaliha Mustafa - yang menganggotai lembaga pengampunan - berkata pengurangan hukuman terhadap Najib adalah "keputusan kolektif".

Bekas ketua pesuruhjaya SPRM Latheefa Koya - yang juga seorang peguam pula berhujah bahawa Perlembagaan Persekutuan memerlukan Yang di-Pertuan Agong mengambil nasihat Lembaga Pengampunan.

Ini selaras dengan Perkara 40(1) Perlembagaan Persekutuan yang menyatakan bahawa Agong perlu bertindak atas nasihat eksekutif, katanya.

Sementara itu, Perkara 42(9) menyatakan bahawa sebelum Lembaga Pengampunan memberikan nasihatnya, ia hendaklah mempertimbangkan sebarang pendapat bertulis yang mungkin dikemukakan oleh peguam negara mengenai perkara itu di hadapannya.

Ketidakjelasan dalam hal ini menimbulkan gesaan agar Lembaga Pengampunan mendedahkan sebab-sebab di sebalik keputusannya mengurangkan hukuman terhadap Najib.

Peguam Negara Ahmad Terrirudin Mohd Saleh juga digesa untuk mendedahkan nasihatnya kepada lembaga pengampunan mengenai perkara ini.

Mengapa denda Najib dikurangkan begitu banyak jika hanya 50 peratus?

Dalam kenyataan pada Jumaat lepas (2 Feb), lembaga itu berkata Najib telah diberikan pengurangan 50 peratus ke atas hukuman penjara dan denda.

Bagaimanapun, sementara tempoh penjaranya dikurangkan separuh, denda yang dikenakan ke atas bekas ahli parlimen Umno itu dikurangkan daripada RM210 juta kepada RM50 juta - iaitu 76 peratus.

Apabila diminta memberikan penjelasan, Bahagian Hal Ehwal Undang-undang Jabatan Perdana Menteri menjelaskan kepada Malaysiakini bahawa 50 peratus hanya melibatkan hukuman penjara, dan bukannya denda - sekali gus membayangkan kesilapan dalam kenyataan itu.

Adakah pendengaran pengampunan Najib berjalan pantas?

Ahli Majlis Tertinggi Umno Lokman Noor Adam mendedahkan bahawa tawaran pengampunan terhadap Najib didengar awal hasil usaha Anwar dan Timbalan Perdana Menteri Ahmad Zahid Hamidi.

Dia berkata kebiasaannya permohonan pengampunan hanya didengar selepas banduan menjalani satu pertiga daripada hukumannya.

Satu pertiga daripada hukuman asal Najib selama 12 tahun adalah empat tahun di penjara.

Najib hanya menjalani hukuman penjara lebih setahun sejak disabitkan kesalahan dalam kes RM42 juta SRC International pada Ogos 2022.

Bagaimanapun, pakar berpendapat peraturan satu pertiga adalah perkara konvensyen, bukannya peraturan sebenar.

Ini dibuktikan oleh bekas peguam negara Tommy Thomas, dalam temu bual dengan Malaysiakini pada 2022.

Demikian juga, sementara berpendapat bahawa perbicaraan pengampunan Najib sememangnya dipercepatkan, peguam Goh Cia Yee berkata tiada keperluan undang-undang untuk menjalani hukuman satu pertiga sebelum permohonan pengampunan boleh dipertimbangkan.

“Syarat satu pertiga hanyalah dasar yang bertujuan untuk mengelakkan jumlah besar permohonan pengampunan untuk dipertimbangkan dalam satu masa.

“Kita juga perlu ambil perhatian bahawa majoriti kes melibatkan hukuman mati dan penjara seumur hidup sedang disemak oleh Mahkamah Persekutuan.

"Boleh diperdebatkan bahawa kesan daripada ini, tunggakan permohonan pengampunan di Wilayah Persekutuan telah berkurang," kata Goh kepada Malaysiakini.

Bagaimanapun, Thomas berkata terdapat satu lagi syarat untuk pengampunan didengar, iaitu banduan tidak boleh mempunyai sebarang kes jenayah lain yang belum selesai.

Dalam kes Najib, dia mempunyai tiga lagi kes mahkamah yang belum selesai.

Adakah pengampunan ini akan menjejaskan kes Najib yang lain?

Goh dan peguam New Sin Yew bersetuju bahawa pengurangan hukuman terhadap Najib tidak akan menjejaskan kes-kes lain melibatkan bekas Ahli Parlimen Pekan itu.

"Bukan dari sudut undang-undang, kerana sabitan masih kekal," jelas Goh.

Bagaimanapun, terdapat kebimbangan dalam kalangan pengkritik bahawa apabila hukuman Najib telah dikurangkan, pendakwa raya akan menggugurkan kes lain menggunakan hak prerogatif peguam negara untuk menghentikan pendakwaan sesuka hati.

Apa jadi jika Najib disabitkan kesalahan dalam kes 1MDB?

Jika Najib disabitkan kesalahan dalam kes 1MDB, Goh berpendapat dia akan sama ada memohon penangguhan pelaksanaan hukuman sementara menunggu rayuan, seperti yang di lakukan sebelum ini dalam kes SRC, atau menjalani hukuman itu dari tarikh sabit kesalahan sementara menunggu rayuan.

Bagaimanapun, dia menegaskan langkah memilih menjalani hukuman itu sementara menunggu rayuan berbanding pilihan lain boleh memberi manfaat strategik.

"Sekiranya sabitan terhadap Najib dikekalkan dalam rayuan, dia akan sekurang-kurangnya menjalani sebahagian daripada hukuman itu pada masa itu, dan bukannya perlu mengira dari tarikh penangguhan itu diketepikan selepas selesai proses rayuan," katanya.

Sementara itu, New berkata mahkamah perlu mengambil kira sama ada Najib kini berada di penjara atau tidak.

“Mahkamah akan memutuskan sama ada pemenjaraan, jika begitu hukumannya, akan bermula dari tarikh pembebasannya atau bertindih dengan tempoh pemenjaraan semasa,” kata New kepada Malaysiakini.

Jika tiada sabitan lain, bila Najib akan dibebaskan?

Berdasarkan kenyataan Lembaga Pengampunan, hukuman penjara Najib yang dikurangkan kepada separuh akan berakhir sekitar Ogos 2028.

Bagaimanapun, dia mungkin layak untuk dibebaskan awal atas tingkah laku yang baik selepas menjalani dua pertiga daripada hukumannya - iaitu pada Ogos 2026.

Bolehkah Najib bertanding PRU16 jika dibebaskan pada 2026?

Jawapan ringkas kepada soalan panas ini ialah tidak.

Terdapat dua jenis pengampunan: "pengampunan bersyarat", di mana hukuman digantikan dengan hukuman yang lebih ringan; atau "pengampunan penuh" yang membersihkan kesalahan seseorang banduan dan semua jenayah mereka.

Memandangkan Najib tidak diberikan pengampunan penuh oleh Agong, New berkata ahli politik berusia 70 tahun itu akan hilang kelayakan bertanding pilihan raya untuk tempoh lima tahun dari tarikh pembebasannya.

Bagaimanapun, New berkata di bawah Perkara 48(3) Perlembagaan Persekutuan, kehilangan kelayakannya untuk bertanding dalam pilihan raya boleh dimansuhkan jika mendapat pengampunan penuh oleh Agong.

Bolehkah Najib merayu kepada Agong baru jika tidak berpuas hati?

Goh menegaskan bahawa tiada undang-undang yang menghalang permohonan pengampunan kedua terutama apabila terdapat Agong yang berbeza.

Di bawah Peraturan 113 Peraturan-Peraturan Penjara 2000, Najib boleh menghantar petisyen sedemikian untuk memohon pengampunan buat kali kedua selepas tiga tahun dari tarikh sabitannya.

Dia kemudiannya boleh meneruskan menghantar petisyen tersebut setiap dua tahun, melainkan jika terdapat "keadaan khas".

Bagaimanapun, New berkata Agong baharu, Sultan Ibrahim Sultan Iskandar tidak dilarang daripada terus mengurangkan atau memberikan pengampunan penuh kepada Najib.

New kemudian menyebut mengenai kes membabitkan bekas menteri Mokhtar Hashim, di mana dia dibebaskan berikutan permohonan pengampunan selepas disabitkan kesalahan membunuh.

Menurutnya hukuman mati terhadap Mokhtar kerana membunuh pada mulanya ditukar kepada penjara seumur hidup, selepas permohonan pengampunan.

Bagaimanapun, dia dibebaskan daripada penjara selepas menerima pengampunan diraja berikutan permohonan seterusnya kepada Lembaga Pengampunan.