Pada 9 Oktober lalu, negeri Pakatan Rakyat Selangor sekali lagi menandakan peristiwa penting dalam usaha mengukuhkan sistem demokrasi berparlimen dalam negara ini dengan memberi elaun istimewa berjumlah RM8,620 kepada ketua pembangkang Dewan Undangan Negeri (DUN).

Bayaran bulanan mengikut Seksyen 5 Enakmen Anggota Pentadbiran dan Ahli Dewan Negeri (Saraan) 1980, sebagai pengiktirafan dan penghormatan terhadap peranan ketua pembangkang negeri.

Sesungguhnya, langkah ini merupakan perubahan yang ‘pecah rekod' bagi memartabatkan dan menjunjung prinsip demokrasi dengan mempertahankan hak suara oposisi.

Justeru, badan pemikir Kajian Politik untuk Perubahan (KPRU) menggesa Perdana Menteri Datuk Seri Najib Razak dengan rendah dirinya meneladani kesungguhan Selangor untuk mengiktiraf ketua pembangkang.

Sesungguhnya, sebagai negara yang mengamalkan sistem demokrasi Westminster seperti negara-negara Komanwel lain, pengiktirafan terhadap kedudukan ketua pembangkang di Malaysia seharusnya dipertingkatkan dari segi saraan dan elaun pelbagai bentuk.

Kedudukan itu mustahak bagi merapatkan jurang saraan dan elaun antara ketua pembangkang dengan menteri kabinet atau yang dipertua Dewan Rakyat.

Ketua pembangkang sekurang-kurangnya berhak menikmati pengiktirafan yang setaraf dengan menteri kabinet atau yang dipertua, sekiranya bukan perdana menteri, tanpa dipinggirkan dalam sistem demokrasi berparlimen ini.

Di samping itu, KPRU berpendapat, pejabat ketua pembangkang patut diberi peruntukan untuk menggaji kakitangan bagi menjalankan pelbagai tugas merangkumi pegawai penyelidik, pegawai media dan pembantu eksekutif seperti di negara-negara lain.

Peruntukan ini penting bagi membolehkannya memperoleh tenaga kerja yang mencukupi dalam menjalankan kewajipannya sebagai seorang pemimpin pembangkang dan juga wakil rakyat dengan lancar.

Pengiktirafan di Malaysia

Mengikut seksyen 3(1) Akta Ahli Parlimen (Saraan) 1980 [Akta 237], seseorang ahli Parlimen yang dilantik sebagai ketua pembangkang berhak mendapat elaun bulanan RM3,846.59.

Ini di samping elaun bulanan yang diperuntukkan untuk setiap Ahli Dewan Rakyat yang berjumlah RM6,508.59, iaitu sejumlah RM10,355.18.

Bagi yang dipertua Dewan Rakyat pula, saraan beliau ialah RM14,907.20 selain daripada elaun bulanan yang kena dibayar kepada ahli Dawan Rakyat, iaitu RM6,508.59.

Ini tidak kira sama ada yang dipertua itu seorang ahli Dewan Rakyat atau tidak. Secara keseluruhannya, yang dipertua Dewan Rakyat berhak mendapat sejumlah RM21,415.79.

Saraan dan elaun bulanan bagi menteri adalah sama dengan yang dibayar kepada yang dipertua Dewan Rakyat, iaitu RM149,07.20, ditambah pula dengan elaun RM6508.59, sekiranya beliau merupakan ahli Dewan Rakyat.

Secara perbandingan dengan negara-negara yang mengamalkan demokrasi berparlimen, ataupun sistem demokrasi Westminster yang diikuti oleh sistem berparlimen Malaysia, saraan dan elaun yang dinikmati ketua pembangkang di Malaysia tidak setaraf dengan kedudukan atau pengiktirafan yang seharusnya diberikan kepadanya - yang dilihat sebagai "perdana menteri dalam penantian".

Dari Britain sampai Kanada

Di Britain, seperti kemaskini 1 April 2010, ketua Pembangkang dibayar £73,617 selain daripada saraan yang dibayar kepada setiap ahli Parlimen sebanyak £65,738, sejumlah £139,355, iaitu £11,613 setiap bulan.

Sementara itu, menteri kabinet dan yang diipertua dibayar £79,754, ditambah dengan saraan untuk setiap ahli Parlimen yang berjumlah £65,738, mencatat saraan sejumlah £145,492.

Ketua pembangkang juga ditawarkan sebuah kereta serta seorang pemandu bagi urusan rasmi, kos dan spesifikasi kenderaan tersebut setaraf dengan kenderaan yang digunakan oleh kebanyakan menteri kabinet.

Sesungguhnya saraan menteri kabinet/yang dipertua tinggi daripada ketua pembangkang di Britain, namun perbezaan antaranya adalah jauh lebih kurang, iaitu hanya 4.22 peratus.

Di Malaysia pula, perbezaan saraan antara ketua pembangkang dengan menteri kabinet/yang dipertua mencecah 51.65 peratus!

Di samping itu, Australia, New Zealand dan Kanada merupakan antara negara yang memberi pengiktirafan sama kepada ketua pembangkang, di mana gajinya hampir setaraf menteri kabinet.

Di Australia, merujuk kepada data yang dikemaskini pada 1 Julai 2011, gaji tahunan bagi ketua pembangkangnya ialah $116,150 manakala elaun tahunan ialah $140,910, berjumlah $257,060.

Elaun tahunan yang ditawarkan setaraf dengan menteri kabinet dan yang dipertua. Lebih-lebih lagi, saraan kelayakan ketua pembangkang lebih tinggi daripada yang diberikan kepada menteri kabinet dan yang dipertua Dewan Rakyat.

Baru-baru ini, saraan ahli Parlimen di Australia telah pun ditingkatkan 2.4 peratus. Ia penambahan gaji kali ketiga dalam tempoh 16 bulan. Saraan bagi ketua pembangkang kini telah mencatat AUS$360,000.

Di Kanada pula, ketua pembangkang juga diperuntukkan saraan setaraf dengan menteri kabinet dan yang dipertua Dewan Rakyat.

Ketua pembangkang mendapat sebanyak $76,700 sebagai gaji tambahan untuk jawatannya selain daripada gaji asal untuk setiap Ahli Parlimen sebanyak $160,200 setiap tahun.

Secara keseluruhannya, ketua pembangkang di Parlimen Kanada dibayar sejumlah $239,900 bagi setiap tahun.

Selain itu, ketua pembangkang turut berpeluang menikmati elaun seperti elaun kenderaan sebanyak $2,000, seperti yang diperuntukkan untuk perdana menteri, menteri kabinet, dan yang dipertua.

Beliau juga akan ditawarkan kediaman rasmi di Ottawa yang digelar sebagai Stornoway dan berada di tempat ke-14 dalam Order of Precedence.

Begitu juga di New Zealand, saraan yang dibayar kepada ketua pembangkang di New Zealand setaraf dengan yang dipertua speaker dan menteri kabinet.

Saraan terkini mencapai $257,800 selepas dinaikkan dari $249,100 seperti yang disebut dalam Jadual 1: Gaji yang perlu dibayar, di bawah Seksyen 16 Akta Senarai Awam 1979 (Schedule 1 Salaries payable under section 16 of Civil List Act 1979).

Nyatanya, ketua pembangkang di negara kita diberi layanan yang tidak setimpal. Biarpun Singapura tidak mengiktiraf ketua pembangkang, gaji yang dinikmati oleh ahli Parlimen biasanya masih jauh lebih tinggi daripada gaji ketua pembangkang di Malaysia.

Peruntukan sedemikian mengehadkan sumber dan ruang yang dapat diakses oleh ketua pembangkang bagi melaksanakan tanggungjawab beliau dalam sistem demokrasi berparlimen.

Oleh itu, amat dinanti-nantikan sama ada Datuk Seri Najib Razak, selaku perdana menteri yang turut menyandang jawatan menteri kewangan akan membawa berita baik untuk mengangkat kedudukan ketua pembangkang dalam pembentangan Belanjawan 2014 pada 25 Oktober ini.

Bahagian II: Ketua pembangkang tanpa pejabat sempurna